Đánh giá lequocthai.com:
[object Object]
Đã có thời, Intel là “đế vương” của thế giới chip máy tính. Nhưng ngày nay, [ngôi vị ấy đã rơi vào tay Nvidia](https://www.trendforce.com/news/2025/07/10/news-intels-harsh-wake-up-call-ceo-reportedly-says-its-no-longer-a-top-10-chipmaker/).
Google từng thống lĩnh lĩnh vực tìm kiếm trên Internet. Nhưng hiện tại, Google đang phải nỗ lực đối phó với sự trỗi dậy của ChatGPT.
Những cuộc cách mạng lớn trong ngành hiếm khi bắt đầu bằng những cú đánh trực diện. Chúng thường âm thầm xuất hiện ở những thị trường ngách, những nơi mà các “ông lớn” không để mắt đến, rồi từ đó dần dần thay đổi cả cuộc chơi. Các tên tuổi như Walmart, Microsoft, Amazon, Airbnb đều đã từng đi lên từ những khe hở như thế.
Làn sóng AI hiện nay cũng không ngoại lệ – đây là một chiến lược mới mà các nhà sáng lập có thể tận dụng để vượt qua những “gã khổng lồ” đi trước.
Vì Sao Các Ông Lớn Dễ Bị Thay Thế?
Ngay cả những “tay chơi” lớn nhất cũng có thể bị đánh bại bởi hai yếu tố cực kỳ mạnh mẽ.
#1. Công Nghệ Đột Phá Làm Đảo Lộn Toàn Bộ Cuộc Chơi
Có hai kiểu công nghệ chính:
– Công nghệ phát triển dần dần (evolutionary technologies) giúp các mô hình kinh doanh hiện tại vận hành hiệu quả hơn, từ đó củng cố vị thế cho doanh nghiệp dẫn đầu. – Công nghệ đột phá (revolutionary technologies) lại tạo ra một lối đi mới, mở ra cơ hội cho các startup vươn lên với mô hình khác biệt, trong khi “ông lớn” vẫn trung thành với luật chơi cũ. Đó cũng là cách nhiều doanh nghiệp kỳ lân đánh bại các đối thủ khổng lồ. Ví dụ: – Sam Walton dùng mô hình đại siêu thị ở thị trấn nhỏ để lật đổ Kmart. – Bill Gates, Steve Jobs, Michael Dell vượt qua các “ông trùm” máy tính nhờ máy tính cá nhân. – Google và Amazon tận dụng Internet để chiếm lĩnh thị trường thông tin và thương mại điện tử. – Ở giai đoạn hai của Internet, Mark Zuckerberg khởi đầu bằng việc kết nối sinh viên các trường đại học, rồi mới mở rộng ra toàn cầu – nhờ đó vượt mặt MySpace. – Uber, Airbnb tận dụng nền tảng thời gian thực để thay đổi ngành vận tải và lưu trú.
Ngày nay, AI đang làm điều tương tự với ngành tìm kiếm.
#2. ChatGPT Gây Áp Lực Lên “Cỗ Máy In Tiền” Của Google
Phần lớn doanh thu Google đến từ quảng cáo trên công cụ tìm kiếm. Trong khi đó, ChatGPT lại [đưa ra câu trả lời trực tiếp](https://www.bloomberg.com/news/features/2025-03-24/google-s-ai-search-overhaul-racing-chatgpt-for-the-web-s-future), không dẫn người dùng đến các website khác, và chọn mô hình thu phí thay vì quảng cáo. Điều này khiến lượng truy cập vào các trang quảng cáo giảm, đe dọa doanh thu của Google. Nếu chuyển sang AI, Google sẽ phải tự tay phá vỡ “con gà đẻ trứng vàng” của mình; nếu không thay đổi, họ có nguy cơ bị tụt hậu và mất thị phần.
4 Chiến Lược Đã Được Kiểm Chứng Dành Cho Nhà Sáng Lập
Sự thành công của ChatGPT là minh chứng cho 4 chiến lược mà nhà sáng lập có thể vận dụng mà không cần phụ thuộc vào vốn đầu tư bên ngoài ngay từ đầu.
#1. Chọn Đúng Sân Chơi, Đúng Thời Điểm Theo Xu Hướng
Thành công không chỉ dừng ở việc sản phẩm phù hợp thị trường (Product-Market fit), mà còn là sự phù hợp giữa sản phẩm, thị trường và bối cảnh cạnh tranh – đặc biệt là trong các xu hướng đang hình thành. Đừng lao đầu đối đầu trực diện với “ông lớn”, hãy chọn phân khúc mà bạn có lợi thế rõ ràng để chiếm lĩnh.
#2. Chọn Đòn Bẩy Phát Triển Bền Vững Thay Vì “Đốt Tiền” Mù Quáng
Startup nhận vốn đầu tư thường bị áp lực phải tăng trưởng thần tốc, bất chấp chi phí, để làm hài lòng các quỹ – mục tiêu của họ là đẩy giá trị startup lên thật cao, rồi bán hoặc đưa lên sàn càng sớm càng tốt. Nhưng chỉ 1% startup gọi được vốn VC, và 80% trong số đó thất bại.
Ngược lại, có tới 94% doanh nhân xây dựng doanh nghiệp tỷ đô bằng chiến lược tăng trưởng thông minh, không “đốt tiền” theo kiểu tăng tốc bằng mọi giá. Họ chọn mô hình bán hàng phù hợp với thực tế thị trường, sản phẩm và đối thủ, nhờ đó có thể kiểm soát tốc độ phát triển. Các nhà sáng lập như Gaston Taratuta ([xem thêm](https://www.forbes.com/sites/dileeprao/2024/01/24/bootstrapping-unicorns-7-finance-smart-insights-from-gaston-taratuta/)) hay Joe Martin của Boxycharm.com ([xem thêm](https://www.forbes.com/sites/dileeprao/2020/06/01/from-375-to-the-newest-unicorn-in-beauty-how-joe-martin-built-boxycharmcom-without-vc/)) đều lựa chọn phương án bán hàng tập trung, sử dụng nguồn lực hiệu quả để lớn mạnh bền vững.
#3. Giữ Quyền Chủ Động Và Linh Hoạt Trong Mọi Quyết Định
Gọi vốn quá sớm có thể khiến bạn bị bó buộc trong các lựa chọn của nhà đầu tư. Các rủi ro bao gồm:
– Mất quyền kiểm soát: Nhiều nhà sáng lập bị thay thế ngay sau khi nhận vốn ([xem thêm](https://www.forbes.com/sites/dileeprao/2014/03/19/should-founding-entrepreneurs-step-down-as-a-condition-for-vc/)). – Bỏ lỡ cơ hội lớn thực sự: Đôi khi, hướng đi đúng chỉ xuất hiện sau khi sản phẩm ra mắt. Nếu đã “chốt” với nhà đầu tư theo hướng sai, khả năng thất bại là rất cao. – Uy tín cá nhân bị ảnh hưởng: Khả năng “xoay trục” (pivot) là yếu tố sống còn, nhưng nhà đầu tư có thể không cho phép bạn làm điều đó nếu bạn đã mất niềm tin từ họ.
ChatGPT phát triển thần tốc vì luôn kiểm soát được hướng đi, và Sam Altman [vẫn giữ vững vị trí CEO dù có người tìm cách thay thế](https://www.cnn.com/2025/04/10/tech/elon-musk-sam-altman-open-ai-countersue-intl).
#4. Trau Dồi “Tư Duy Kỳ Lân” Trước Khi Nghĩ Đến Gọi Vốn
Trước khi nhận vốn và đánh đổi quyền tự chủ, hãy rèn luyện những kỹ năng lãnh đạo thiết yếu:
– Khởi động thông minh: Dấn thân vào sân chơi mà bạn có lợi thế rõ rệt, nhất là ở các xu hướng mới. – Tận dụng hiệu quả nguồn lực: Xây dựng doanh nghiệp một cách kỷ luật, tránh lãng phí. – Làm chủ tài chính: Tự kiểm soát hướng đi và kết quả của doanh nghiệp.
Những kỹ năng này hoàn toàn có thể học hỏi, và chính là điểm phân biệt giữa một nhà sáng lập thành công và một người thất bại.
QUAN ĐIỂM CÁ NHÂN: Bài học lớn nhất là: Nhà sáng lập hoàn toàn có thể vượt qua các đối thủ lớn nếu biết chọn đúng chiến lược. ChatGPT không thắng vì là người đến trước, mà vì họ đi nước cờ khôn ngoan hơn. Bạn cũng có thể làm được như vậy. Sự trỗi dậy của ChatGPT cho thấy:
– Luôn nắm bắt, đi trước các xu hướng mà bạn thực sự có thế mạnh. – Lựa chọn chiến lược phát triển ở nơi bạn nổi trội nhất. – Phát triển doanh nghiệp với tốc độ phù hợp để bạn kiểm soát được mọi rủi ro. – Không ngừng rèn luyện kỹ năng ở lĩnh vực bạn theo đuổi.
[Chuẩn mực biên tập](https://www.forbes.com/sites/forbesstaff/article/forbes-editorial-values-and-standards/) [Quyền tái bản & cấp phép](https://www.parsintl.com/publications/forbes/)
